Η φωτογραφία γάμου χρειάζεται restart
Ή γιατί δεν αντέχω άλλη μια έκθεση Robert Frank, ούτε άλλο ένα staged love story στο Instagram…
Δεν μου άρεσε ποτέ η δουλειά του Robert Frank. Ορίστε, το είπα. Όχι επειδή δεν σέβομαι το αποτύπωμά του. Αλλά γιατί, κάποια στιγμή, πρέπει να σταματήσουμε να περιστρεφόμαστε γύρω από τους ίδιους «ασφαλείς» μύθους. Η φωτογραφία έχει μείνει κολλημένη στο παρελθόν. Οι θεσμοί ανακυκλώνουν τα ίδια ονόματα. Οι γκαλερί παίζουν το ίδιο παιχνίδι. Κι εμείς, αντί να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που πραγματικά έχει αξία, συνεχίζουμε να επιλέγουμε το εύκολο. Το καταναλώσιμο. Το προκαθορισμένο. Το vintage ως αξία και όχι ως αφετηρία.
Αλλά αυτό δεν είναι μόνο πρόβλημα των μουσείων. Είναι πρόβλημα και του σύγχρονου γάμου.
Η fast food φωτογραφία γάμου
Δες το πεδίο της φωτογραφίας γάμου σήμερα. Τι βλέπεις παντού;
Λευκά φορέματα με presets. Ποζαρισμένα ζευγάρια κάτω από καμάρες με fairy lights. Ένα κορίτσι με βλέμμα “dreamy” και ένα αγόρι που δεν ξέρει πού να κοιτάξει. Ένας έρωτας στημένος, μα όχι καταγεγραμμένος.
Φωτογράφοι που δουλεύουν σαν να γυρίζουν διαφημιστικό για ρολόι ή άρωμα. Με mood boards και “πρέπει” και references από άλλους staged φωτογράφους που έκαναν κάποτε έναν όμορφο γάμο στην Ιταλία και τώρα γίναν πρότυπο. Όλα ωραία. Όλα λαμπερά. Όλα εύκολα.
Αυτή είναι η φωτογραφία-μακέτα. Το “art speak” του γάμου. Σου δίνει αυτό που νομίζεις ότι θέλεις, όχι αυτό που πραγματικά χρειάζεσαι.
Όπως στον κόσμο της τέχνης προτιμούν τον Robert Frank γιατί ξέρουν πώς να τον «πουλήσουν», έτσι και πολλοί φωτογράφοι γάμου επιλέγουν το staging γιατί ξέρουν πώς να το πακετάρουν: Instagram-friendly, εύπεπτο, universal. Πουλιέται. Και αναπαράγεται. Και πουλιέται ξανά.
Αλλά πού είναι το αίμα, ο ιδρώτας, η ουσία;
Η ντοκιμαντερίστικη φωτογραφία γάμου είναι ο αντίποδας
Όπως κάποτε ο Smith, ο Peress, ο Salgado μπήκαν μέσα στις ιστορίες και τις έζησαν από μέσα, έτσι κι εγώ βλέπω τη ντοκιμαντερίστικη φωτογραφία γάμου σαν την πιο αυθεντική, δύσκολη και ουσιαστική μορφή φωτογραφικής δουλειάς στον χώρο αυτό.
Δεν φτιάχνεις εικόνα. Περιμένεις τη ζωή να τη γεννήσει. Και όταν έρθει η στιγμή, πρέπει να είσαι έτοιμος — τεχνικά, ψυχικά, συναισθηματικά. Δεν έχεις δεύτερη λήψη. Δεν έχεις βοήθεια. Δεν έχεις styling. Έχεις 7 λεπτά σε ένα δωμάτιο διαμερίσματος, με μια γυναίκα που φορά το φόρεμα που θα την οδηγήσει σε ένα νέο κεφάλαιο ζωής. Έχεις τον πατέρα που τρέμει. Έχεις τη θεία που κλαίει για τον αδερφό που λείπει. Κι αν όλα πάνε στραβά, το φως, ο ήχος, οι συνθήκες — πρέπει να πας μέσα, όχι πίσω.
Αυτή η φωτογραφία δεν είναι για τους πολλούς. Δεν είναι YouTube-friendly. Δεν είναι κάτι που ανεβάζεις σε reels και λες “here’s how I shot this.” Είναι κάτι που χτίζεται. Με αγώνα. Με αποδοχή. Με ταπεινότητα. Και, πάνω απ’ όλα, με εμπιστοσύνη — γιατί το ζευγάρι πρέπει να σε αφήσει να δεις χωρίς να ποζάρει.
Το staging δεν έχει ρίσκο. Το ντοκουμέντο έχει.
Το στημένο είναι έλεγχος.
Το ντοκουμέντο είναι ρίσκο.
Στην πρώτη περίπτωση, το αποτέλεσμα είναι προδιαγεγραμμένο. Μια εικόνα που θα μπει ωραία στο feed. Θα αποσπάσει likes. Θα πουλήσει πακέτα.
Στη δεύτερη περίπτωση, ίσως το φως να σε προδώσει. Ίσως οι εκφράσεις να είναι ακατέργαστες. Αλλά αν μείνεις, αν αντέξεις, θα δεις να ξεπροβάλλουν εκείνες οι εικόνες που δεν ξεχνιούνται ποτέ. Που βγαίνουν κατευθείαν από την ψυχή των ανθρώπων.
Ο Robert Frank των γάμων
Το παράδοξο είναι πως ο Frank, αν τον κοιτούσαμε έξω από το μύθο, ίσως να είχε πιο πολλά κοινά με τη ντοκιμαντερίστικη φωτογραφία γάμου. Είδε την Αμερική όχι όπως ήθελε να τη δει, αλλά όπως ήταν. Και σε αυτό είχε αξία.
Αλλά σήμερα, αντί να εμπνεόμαστε από αυτό, τον μετατρέψαμε σε πρότυπο στυλ. Σε ακόμη μια αισθητική. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους staged γάμους. Οι άνθρωποι δεν παντρεύονται έτσι. Ο έρωτας δεν ζει έτσι. Η φωτογραφία δεν αναπνέει έτσι.
Η πρόταση
Αν θέλουμε να σώσουμε τη φωτογραφία — ως μέσο, ως καλλιτεχνική πράξη, ως εργαλείο μνήμης — πρέπει να σταματήσουμε να βολευόμαστε στο “ωραίο”. Στο “πιασάρικο”. Στο ανακυκλώσιμο.
Και να επιστρέψουμε στον κόπο. Στην πρόθεση. Στην πραγματικότητα.
Είτε λέγεται γάμος είτε λέγεται κοινωνικό ρεπορτάζ, το θέμα είναι ένα:
